Κυριλοποίηση-μπατσοκρατία-αποστείρωση…η συνταγή του καπιταλιστικού κράτους για τη νοικοκυρεμένη πόλη (με κάθε επιφύλαξη μέχρι να αποφανθούν οι ειδικοί συγκοινωνιολόγοι, χωροτάκτες και πολεοδόμοι- ως γνωστόν εδώ και 2,5 χρόνια, οι ειδικοί μόνο ξέρουν!)
Η κυριλοποίηση της γειτονιάς των Εξαρχείων και η απαραίτητη «εκκαθάρισή» της από εκείνες τις ενοχλητικές πολιτικές και κοινωνικές συλλογικότητες που οικειοποιούνται τον χώρο ενάντια στην καπιταλιστική αξιοποίησή του αποσκοπεί στην εκτόξευση των ενοικίων και την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης των γαιοπροσόδων. Ταυτόχρονα, η επιχείρηση αυτή έχει και μια συμβολική αξία για τη δεξιά του κεφαλαίου, αφού προτάσσεται εμβληματικά ως απόπειρα βίαιου επαναπροσδιορισμού μιας περιοχής που ταυτίστηκε γενικά με την παραβατικότητα και μετατροπής της σε μοντέλο επιβολής της τάξης και της κανονικότητας.
Μπορεί η επιχείρηση εκκαθάρισης των Εξαρχείων να ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2019 όταν εγκαινιάστηκε η επιχείρηση εκκένωσης των 23 προσφυγικών και αναρχικών εξαρχιώτικων καταλήψεων αλλά η υλοποίηση του μεγαλόπνοου σχεδιασμού που μπήκε τότε μπροστά και ο οποίος, κατά το συνήθειο της κυριαρχίας, φέρει τον παραπλανητικό τίτλο «ανάπλαση-ανασυγκρότηση των Εξαρχείων» και που στην πραγματικότητα περιλαμβάνει αρκετά τετράγωνα του κέντρου των Αθηνών εκτοξεύτηκε με την οικειοθελή απόσυρση εργαζομένων, πολιτικοποιημένων ατόμων, κατοίκων και καταστηματαρχών στη διάρκεια των λοκντάουν. Ήταν την άνοιξη του 2020 που όσες δεν δεχόμαστε να πειθαρχήσουμε στα πρωτοφανή απαγορευτικά μέτρα είδαμε κατάπληκτες μια εικόνα από το μέλλον: στο κέντρο της πλατείας εγκαταστημένους μπάτσους της Δράσης με τα μηχανάκια τους παρκαρισμένα δίπλα τους να απολαμβάνουν φραπεδιές ενώ εμείς κυνηγημένες κρυβόμαστε στα στενά μόνο και μόνο για να αράξουμε παρέα με κανά φιλαράκι.
Οι νοητές λαμαρίνες ήδη είχαν μπει.
Ένα μήνα νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2020, ανυποψίαστες για τις πλέον δυστοπικές εξελίξεις που δρομολογούνταν, ως Συνέλευση Εργαζομένων και ανέργων από την Πλ. Συντάγματος στην προκήρυξη «Όταν ακούς για «ανάπτυξη», «ανάπλαση», «καθαριότητα», «προστασία των συνόρων» και «αύξηση των μισθών και των συντάξεων», ετοιμάσου για μια νέα επίθεση ενάντια στο προλεταριάτο» είχαμε επισημάνει ότι για να επιτευχθεί αυτό που στον κόσμο του κεφαλαίου αποτελεί πάγια επιδίωξη, δηλαδή η διαρκής αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασίας με στόχο τη μεγιστοποίηση των εταιρικών κερδών, ήταν απαραίτητες οι κρατικές πρακτικές πειθάρχησης των παραβατικών συμπεριφορών, δηλαδή των συμπεριφορών εκείνων που διαταράσσουν την ομαλή και επικερδή διεξαγωγή της εκμετάλλευσης της εργασίας.
Δεν είχαμε, βέβαια, ιδέα ότι λίαν συντόμως θα ζούσαμε τον παροξυσμό αυτού που αναγνωρίζαμε ήδη από τότε ως «κρατικές πρακτικές πειθάρχησης».
Σήμερα περισσότερο από ποτέ υποστηρίζουμε ότι τα πρόσφατα συμβάντα σε λόφο του Στρέφη και πλατεία Εξαρχείων αποτελούν μόνο μία πλευρά της συνολικής επίθεσης στην εργατική τάξη και ως εκ τούτου για να έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας η αναχαίτισή της θα έπρεπε να συνδεθεί με την υπόλοιπη προλεταριακή εμπειρία. Όπως γράφαμε και τότε όσες από εμάς ήμαστε μέλη της σεαπς : «Κατά τη γνώμη μας, αποτελεσματικοί μπορούν να είναι εκείνοι οι αγώνες που θέτουν στο στόχαστρο το κεφάλαιο ως συνολική κοινωνική σχέση και τους πολύμορφους τρόπους με τους οποίους το κράτος του μας επιβάλλει το τρίπτυχο εκμετάλλευση/αλλοτρίωση/πειθάρχηση.»
Στη συγκυρία αυτό έχει το νόημα της υπεράσπισης των εργαζομένων από τους επιπρόσθετους διαχωρισμούς και την υποτίμηση της εργασιακής τους δύναμης που εφαρμόστηκαν με την κρατική διαχείριση της πανδημίας, η οποία όπως συνεχώς λέμε και διαρκώς θα επαναλαμβάνουμε είναι η αναβαθμισμένη συνέχιση της 12χρονης πολιτικής της λιτότητας με άλλο όνομα.
Ταυτόχρονα, στην κυριλοποίηση των Εξαρχείων συμβάλλει αποφασιστικά μια άλλη διαδικασία που αφορά στην αναδιάρθρωση του πανεπιστημίου (μετά την προηγηθείσα άρση του πανεπιστημιακού ασύλου) με την ψήφιση εκπαιδευτικών νόμων που επιβάλουν νέα εμπόδια στην εισαγωγή σε πανεπιστημιακά τμήματα, μείωση εισακτέων και κλείσιμο τμημάτων και εντατικοποίηση σπουδών με όριο φοίτησης ν+2. Η πιο αποτελεσματική προσαρμογή του νέου αυτού επιχειρηματικού μοντέλου πανεπιστημίου στις ανάγκες συσσώρευσης του κεφαλαίου απαιτεί οι περιφράξεις αυτές να πάρουν μια συγκεκριμένη υλική μορφή επιτήρησης και αποστείρωσης. Το νέο αυταρχικό πειθαρχικό πλαίσιο εντός των ΑΕΙ που θεσμοθετήθηκε με την εισαγωγή πανεπιστημιακής αστυνομίας, κάμερες, εντατικοποίηση του ελέγχου στους πανεπιστημιακούς χώρους με την εγκατάσταση τουρνικέ στις εισόδους των κτηρίων επιδιώκει να διαμορφώσει συνθήκες προληπτικής καταστολής κάθε κριτικής και αγωνιστικής δράσης στο εσωτερικό των πανεπιστημίων, αλλά και παραδειγματικής τιμωρίας όσων αγωνίζονται. Η γειτνίαση των Εξαρχείων με κάποιες πανεπιστημιακές σχολές επιταχύνει και διευκολύνει την κυριλοποίησή τους: τα περιφραγμένα, αποστειρωμένα και αστυνομοκρατούμενα πανεπιστήμια –με εμβληματική την μουσειοποίηση-απολύμανση του Πολυτεχνείου από κάθε ενοχλητική κινηματική παρουσία– μας φέρνουν πιο κοντά στην πραγματοποίηση του εφιαλτικού σεναρίου του «νοικοκυρεμένου» πανεπιστημίου μέσα στη «νοικοκυρεμένη» πόλη που το καπιταλιστικό κράτος επιδιώκει εδώ και δεκαετίες!
Θα ήταν παράλειψή μας να μην αναφέρουμε, βέβαια, ότι σταθμός στον δρόμο για μια κυριλοποιημένη και μπατσοκρατούμενη πόλη με εξίσου επιτηρούμενες σχολές ήταν πέρσι τον Οκτώβριο τα υγειονομικά μέτρα εφαρμοσμένης δημοκρατικής βιοπολιτικής με ελέγχους πιστοποιητικών στις εισόδους των σχολών από νοσηλεύτριες και σεκιουριτάδες, περιορισμούς και απαγορεύσεις σε ανεμβολίαστες φοιτήτριες, τα οποία πρωτολάνσαραν σχεδόν αναίμακτα ένα έτοιμο σύστημα ελέγχου και περιφράξεων, στο όνομα της «προστασίας της δημόσιας υγείας»!
Παραθέτουμε απόσπασμα από όσα είχαμε καταγράψει τον Φλεβάρη του 2020 σχετικά με την εφαρμοζόμενη βίαιη κυριλοποίηση στο μητροπολιτικό κέντρο:
«Η «ΚΥΡΙΛΟΠΟΙΗΣΗ» ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ
Παρότι, προς το παρόν τουλάχιστον, ως επίκεντρο της μεθοδικής κρατικής κατασταλτικής πολιτικής δολίως εμφανίζονται κυρίως τα Εξάρχεια, οι στοχεύσεις της δεξιάς του κεφαλαίου είναι σαφώς πιο ευρείες. Μία μόνο ματιά σε ένα χάρτη της Αθήνας να ρίξει κανείς αρκεί για να ψυλλιαστεί την κρατική στρατηγική. Καθώς τα Εξάρχεια, τόπος μεταξύ άλλων πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης και νεανικής κοινωνικοποίησης, συνορεύουν με δύο κρίσιμες, για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία, κεντρικές περιοχές –το λεγόμενο «ιστορικό κέντρο» που με τα χρόνια τουριστικοποιείται ολοένα και περισσότερο, ολοένα και εντονότερα· και τις ζώνες κατοικίας ξένων, σε μεγάλο βαθμό, προλετάριων (και βέβαια κάποιων χίπστερ) μεταξύ της Γερανίου και της πλατείας Βικτωρίας, μέχρι την πλατεία Μεταξουργείου– ο επιχειρούμενος βιοπολιτικός έλεγχος πέριξ της «πλατείας» θα έχει γενικότερες επιπτώσεις.
Είναι γνωστό ότι οι μακροχρόνιες πολιτικές αποκέντρωσης μιας σειράς κομβικών δομών του κρατικού μηχανισμού (υπουργεία, δικαστήρια, πανεπιστημιακές σχολές κλπ.), σε συνδυασμό με τη μαζική έξοδο μικροαστικών και μεσαίων στρωμάτων προς τα προάστια της Αθήνας, τα Μεσόγεια και αλλού, ως επακόλουθο της έντονης (ανοδικής) κοινωνικής κινητικότητας των δεκαετιών ’90-00, άφησαν πίσω τους ένα τεράστιο κι απαξιωμένο οικιστικό απόθεμα (βλ. περίπου 130.000 κενές κατοικίες ή το 40% της συνολικής δομημένης επιφάνειας των περιοχών αυτών), στο οποίο κατέφυγαν μετανάστες εργάτες, ήδη από τα πρώτα χρόνια της μαζικής εισόδου τους.
Η ολοένα αυξανόμενη βαρύτητα της τουριστικής βιομηχανίας –και όλων εκείνων των καπιταλιστικών δραστηριοτήτων που την υποστηρίζουν και, ταυτόχρονα, αναπτύσσονται μαζί της (επισιτισμός, εμπόριο, οικοδομικές εργασίες κλπ)– στο, κατά βάση εκτατικό, εγχώριο μοντέλο συσσώρευσης επανέφερε, εύλογα, στο πολιτικό προσκήνιο τη συζήτηση που ξεκίνησε την επαύριο της εξέγερσης του 2008 και της εξαιρετικά βίαιης αντίδρασης των ντόπιων και μεταναστών προλετάριων που, τουλάχιστον κατά την πρώτη εβδομάδα, βγήκαν αποφασισμένοι στους δρόμους του κέντρου.
Παρότι η σχεδόν δεκαετής πολιτική εσωτερικής υποτίμησης έχει διώξει πολλούς από αυτούς, η συγκέντρωση μεταναστών παραμένει υψηλή στις κεντρικές συνοικίες της πόλης, εκεί δηλαδή όπου το real-estate κεφάλαιο επενδύει συντονισμένα τα τελευταία χρόνια, συνεχίζοντας τις διαδικασίες «κυριλοποίησης», τις οποίες η κρίση είχε αφήσει στην μέση. Δεν μπορεί παρά να το έχετε, άλλωστε, προσέξει: εκεί που κάποτε άνοιγαν μόνο ψαγμένες γκαλερί δίπλα σε μικροσκοπικά παντοπωλεία και παλιατζίδικα, πλέον ανακαινίζονται μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, ακόμη και σε «κακόφημες» γειτονιές του κέντρου δίπλα σε πιάτσες σίσας και πορνείας, για να στεγάσουν όλους εκείνους τους τουρίστες, που ενώ παλιότερα έφευγαν καρφί για κάποιο από τα νησιά του Αιγαίου, πλέον επιλέγουν την μητρόπολη για ένα ευχάριστο «city break». Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, η μέση πληρότητα των ξενοδοχείων πλέον υπερβαίνει το 50% τόσο πανελλαδικά όσο και στην Αττική, τιμή πρωτοφανής ακόμη και για τα προ κρίσης δεδομένα, όταν μάλιστα την περίοδο 2012-2018 ταυτόχρονα αυξήθηκε κατά 52,8% ο αριθμός των διαθέσιμων πολυτελών κλινών.
Η συμβολή του ξενοδοχειακού τομέα στην αύξηση των νέων αδειών για επαγγελματικές κατασκευές είναι εντυπωσιακή: +57,5% σε σχέση με το αντίστοιχο ενδεκάμηνο του 2017, έναντι αύξησης κατά «μόλις» 5,9% στο σύνολο των επαγγελματικών ακινήτων. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι σε όρους τιμών το 21,7% των νέων επενδύσεων αφορούσε ξενοδοχειακές μονάδες, όταν το ποσοστό συμμετοχής τους επί του συνόλου των χαρτοφυλακίων των εταιρειών real-estate, ανερχόταν μόλις στο 2,4% (τέλος του 2017). Η γεωγραφική κατανομή των επενδύσεων σε επαγγελματικά ακίνητα ήταν ιδιαίτερα πολωμένη: το 81,9% των κεφαλαίων τοποθετήθηκαν στην Αττική (το 37,8% στο λεγόμενο «επιχειρηματικό κέντρο» της Αθήνας και 33,4% στα βόρεια προάστια).
Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η από-τα-κάτω υποστήριξη του μοντέλου βραχυχρόνιας ενοικίασης, δηλαδή του airbnb –ως μέσο συμπλήρωσης του πετσοκομμένου άμεσου κι έμμεσου μισθού και ως αντιστάθμισμα της υψηλής φορολογίας στην ακίνητη περιουσία (βλ. ΕΝΦΙΑ)–, γεγονός που άνοιξε τον δρόμο σε μεγαλύτερης κλίμακας επενδύσεις στον χώρο του real-estate (διαχείριση κατοικιών/διαμερισμάτων αποκλειστικά για το airbnb, ανάπτυξη της φάμπρικας απόκτησης golden visa μέσω των επενδύσεων σε κατοικίες, πολλές εκ των οποίων καταλήγουν να εκμισθώνονται στο airbnb κλπ), επιταχύνοντας έτσι την ενσωμάτωση των κεντρικών συνοικιών στην αλυσίδα της τουριστικής βιομηχανίας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η γεωγραφική κατανομή αυτής της εξέλιξης: οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις καταχωρημένων ακινήτων, εκτός βέβαια από τα νησιά, εμφανίζονται στον δήμο Αθηναίων, Κουκάκι, Ψυρρή, Μοναστηράκι, Πετράλωνα, Θησείο, Πλάκα, Κολωνάκι και, βεβαίως, Εξάρχεια. Και μάλιστα είναι στο εμπορικό τρίγωνο και το Μεταξουργείο εκεί όπου εμφανίζονται υψηλότερα τα ποσοστά των μεγαλοϊδιοκτητών με περισσότερα από ένα καταχωρημένα διαμερίσματα/κατοικίες στην πλατφόρμα του airbnb. Στο επίπεδο του δήμου Αθηναίων σχεδόν μία στις δύο καταχωρήσεις (43%) αφορούν τέτοιες ιδιοκτησίες. Εξετάζοντας, δε, τη μέση ετήσια πληρότητα, δηλαδή το ποσοστό των ημερών κατά τις οποίες ένα καταχωρημένο ακίνητο είναι μισθωμένο ανά έτος, σε όλο τον δήμο Αθηναίων βλέπουμε ότι αυτή έχει αυξηθεί σε 66% (από 57% το 2017), γεγονός που υποδεικνύει την επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν και, ταυτόχρονα, συνεπάγεται την αποκλειστική αξιοποίησή του μέσω της βραχυχρόνιας εκμίσθωσης.»
Ολόκληρο το κείμενο εδώ: https://synelefsiergazomenwnanergwn.wordpress.com/2020/02/24/otan-akoys-gia-anaptyxi-anaplasi-kathariotita-kai-ayxisi-ton-misthon-kai-ton-syntaxeon-etoimasoy-gia-mia-nea-epithesi-enantia-sto-proletariato/
Όσες και όσοι κυκλοφορούσαν στους δρόμους του κέντρου την άνοιξη του 2020 και τον χειμώνα του 2021 , σπάζοντας τα απανωτά πειθαρχικά λοκντάουν, γνώριζαν από πρώτο χέρι ότι ήδη από το πρώτο λοκντάουν οι ανακαινίσεις διαμερισμάτων και οι μετατροπές κτηρίων σε boutique hotels και κανονικά hotels στα Εξάρχεια έδιναν κι έπαιρναν. Σε ορισμένους δρόμους των Εξαρχείων, όπως η Ασκληπιού και η Μαυρομιχάλη γινόντουσαν ταυτόχρονα πολλές ανακαινίσεις, αποκαλύπτοντας γενικευμένες μπίζνες βραχυχρόνιας ενοικίασης, μόλις το κράτος θα περιόριζε τα περιοριστικά/πειθαρχικά μέτρα εις βάρος του προλεταριάτου.
Ταυτόχρονα, μια άλλη σημαντική εξέλιξη λάμβανε χώρα, εξέλιξη που θα εντείνει ακόμη παραπάνω την εκμετάλλευση της αστικής γαιοπροσόδου: η εκκαθάριση του μεγαλύτερου ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (δείκτης που περιλαμβάνει και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια) σε κερδοσκοπικά funds, κυρίως μέσω του κρατικού προγράμματος παροχής εγγυήσεων (στους κερδοσκόπους, βέβαια!) «Ηρακλής». Μέσω αυτού του προγράμματος είναι που οι συστημικές τράπεζες ξεφορτώθηκαν από τους ισολογισμούς τους ανεξόφλητα ανοίγματα ύψους άνω των 75 δις ευρώ (50 δις μέσω τιτλοποίησης και 25 δις μέσω απευθείας πώλησης σε funds) συγκλίνοντας έτσι στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (6,8%, από σχεδόν 40% το 2014, έναντι 3~4% στην ΕΕ). Οι αλλαγές είναι όντως εντυπωσιακές και μια τεράστια ποσότητα κατοικιών συνδεδεμένων με δάνεια (ξανα)εντάσσεται στις διεθνείς ροές πλασματικού κεφαλαίου, που επιζητούν νέες κερδοφόρες τοποθετήσεις (spatio-temporal fixes).
