(Αναδημοσίευση από τα Παιδιά της Γαλαρίας και τη Συνέλευση εργαζομένων-ανέργων από την πλατεία Συντάγματος)
Ενημέρωση από την Ελλάδα
Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε στα αγγλικά στις 21-22 Μάρτη προς ενημέρωση συντρόφων του εξωτερικού. Περιλαμβάνει γεγονότα που είναι πασίγνωστα στους ντόπιους αναγνώστες. Θα μπορούσε, ωστόσο, να χρησιμεύσει ως ημερολόγιο καταστρώματος, γι’ αυτό και η δημοσίευση της μεταγραφής του στα ελληνικά, με την προσθήκη σημειώσεων για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο.
Μπορεί στην Ελλάδα το «καθεστώς εξαίρεσης» να μην είναι ένα ασυνήθιστο φαινόμενο, ωστόσο παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε –ήδη από την εποχή που ξέσπασε η λεγόμενη «κρίση χρέους» το 2009– σε ένα παρατεταμένο καθεστώς έκτακτης ανάγκης, με βασική αιχμή την εφαρμογή πολιτικών ακραίας λιτότητας και καταστολής, η πρόσφατη βιοπολιτική διαχείριση της πανδημίας του SARS-CoV-2 από την κυβέρνηση φαίνεται να βαθαίνει περαιτέρω τις διαδικασίες υποτίμησης και πειθάρχησης του προλεταριάτου.
Σε πρώτη φάση, στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, όταν καταγράφηκαν τα πρώτα κρούσματα –κατά κύριο λόγο προσκυνητές, οι οποίοι επιστρέφοντας από τους Άγιους Τόπους δεν έφεραν πίσω μόνο την Ευλογία του Χριστού– τα μόνα μέτρα που πάρθηκαν ήταν η ακύρωση των εκδηλώσεων του καρναβαλιού και το κλείσιμο των σχολείων, των πανεπιστημίων, των θεάτρων και των κινηματογράφων στις περιοχές που εντοπίστηκαν τα περισσότερα κρούσματα. Στη συνέχεια, στις 11 Μαρτίου έκλεισαν για 14 μέρες όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα –αργότερα η αναστολή λειτουργίας επεκτάθηκε έως τις 12 Απριλίου–[i] για να ακολουθήσουν οι καφετέριες, τα μπαρ, τα εμπορικά κέντρα, τα εστιατόρια, τα γυμναστήρια, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι ενώ εξαιρέθηκαν τα σούπερ-μάρκετ, τα φαρμακεία και τα καταστήματα τροφίμων που λειτουργούσαν ως ντελίβερι και takeaway. Πολλές βέβαια από τις επιχειρήσεις στον τομέα του επισιτισμού που συνέχισαν να λειτουργούν είτε έκλεισαν αργότερα λόγω μειωμένου τζίρου είτε μείωσαν το ωράριό τους ή/και λειτούργησαν λιγότερες ημέρες τη βδομάδα, παρ΄ότι το κράτος έδωσε τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις που δεν είχαν delivery να το εντάξουν στις υπηρεσίες τους. Τα καταστήματα λιανικού εμπορίου στράφηκαν, αναγκαστικά, αποκλειστικά στη λειτουργία μέσω e-shops ενώ ακόμη και στα σούπερ μάρκετ ενθαρρύνθηκαν οι κατ’ οίκον διανομές ως συμβολή στη μικρότερη διασπορά του ιού.
Ο πανικός που άρχισαν να διασπείρουν τα ΜΜΕ αυξανόταν συνεχώς, εστιάζοντας στην καταμέτρηση των θανάτων στη χώρα και στις γειτονικές χώρες ενώ το κυβερνητικό σύνθημα «Μένουμε σπίτι» κατέκλυσε τη δημόσια σφαίρα. Στις 11 Μαρτίου ένα μήνυμα στάλθηκε σε όλα τα τηλέφωνα από τη Γ.Γ. πολιτικής προστασίας για να ενημερώσει, υποτίθεται, για τον ιό, αλλά δεν κατάφερε παρά να προκαλέσει περισσότερο άγχος και σύγχυση ενώ ακολούθησε ακόμη ένα μια βδομάδα αργότερα τονίζοντας ξανά την αναγκαιότητα να «μείνουμε στα σπίτια μας». Στην πραγματικότητα, πολύς κόσμος αγνόησε το κάλεσμα της κυβέρνησης για αυτοπεριορισμό στις μετακινήσεις και αποχή από τις υπαίθριες συναθροίσεις και βγήκε βόλτα στις παραλίες και τους ανοιχτούς χώρους. Τις επόμενες μέρες έκλεισαν οι οργανωμένες παραλίες και τα τουριστικά καταλύματα ενώ απαγορεύτηκαν οι πτήσεις από και προς την Ιταλία και την Ισπανία. Μερικές μέρες αργότερα έκλεισαν τα σύνορα με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Οι δημόσιες συγκοινωνίες περιορίστηκαν, οι επιβάτες που έφταναν από το εξωτερικό έμπαιναν σε υποχρεωτική καραντίνα για 14 ημέρες και από την Τετάρτη 18/3 έκλεισαν όλα τα καταστήματα λιανικής με μερικές μόνο εξαιρέσεις. Ο πανικός που επικράτησε στα σούπερ-μάρκετ με τις ορδές καταναλωτών να αγοράζουν τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων (κίνηση αυξημένη κατά 42% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, αν ληφθούν υπόψη και τα εμπορεύματα ευρείας κατανάλωσης) οδήγησε το κράτος σε περιορισμό του αριθμού των πελατών ανά σούπερ μάρκετ (από ένα άτομο ανά 10m2 σε ένα άτομο ανά 15m2) και στην επιβολή μιας ελάχιστης απόστασης μεταξύ των πελατών, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο μεγαλύτερες ουρές, ενώ σε άλλους χώρους εργασίας που συνέχιζαν να λειτουργούν κανονικά (τηλεφωνικά κέντρα, λιμάνια, οικοδομές, τράπεζες, εργοστάσια/ βιοτεχνίες κ.λπ.) ή σε φυλακές και κέντρα κράτησης επ’ ουδενί δεν εφαρμόστηκαν αντίστοιχα αυστηρά μέτρα προστασίας. Τα μέτρα περιορισμού των συναθροίσεων μέρα με τη μέρα αυστηροποιούνταν με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας και παρά το γεγονός ότι η κίνηση στους δρόμους είχε ήδη περιοριστεί αισθητά, η κυβέρνηση χρησιμοποιώντας μια ρητορική περί λίγων «ανεύθυνων που απειλούν την υγεία των πολλών που πειθαρχούν», έθεσε στις 19/3 σε ισχύ τον πρώτο στρατιωτικού τύπου νόμο που απαγορεύει τις δημόσιες συναθροίσεις άνω των 10 ατόμων, με ποινή 1.000 ευρώ ανά άτομο για τους παραβάτες. Ακολούθησε το κλείσιμο δημόσιων πάρκων και πλατειών, η απαγόρευση της πρόσβασης σε λόφους και άλλους τόπους ψυχαγωγίας και επιπλέον τα ταξίδια προς τα νησιά, εξαιρουμένων εκείνων που αποτελούν τόπο καταγωγής, ενώ λίγες μέρες μετά, στις 23 Μαρτίου, θα επιβληθεί μέχρι τις 3 του Μάη ολική απαγόρευση κυκλοφορίας με συχνούς ελέγχους. Από το πρωί της 23ης Μαρτίου, το δικαίωμα μετακίνησης θα έχουν μόνο όσοι συμπληρώνουν την ειδική φόρμα βεβαίωσης κίνησης που αναρτήθηκε στο forma.gov. Επίσης, όσοι θέλουν να μετακινηθούν μπορούν να στείλουν sms αναφέροντας τον λόγο μετακίνησής τους ή ακόμα και να τον γράψουν χειρόγραφα σε ένα χαρτί. Οι αιτιολογημένοι λόγοι μετακίνησης περιελαμβάνουν τη μετάβαση στον χώρο εργασίας, τη μετάβαση σε φαρμακείο ή στο γιατρό, τη μετάβαση σε καταστήματα ειδών πρώτης ανάγκης, σε τράπεζα, για την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη, τη μετάβαση σε τελετή (γάμος, κηδεία, βάφτιση με συγκεκριμένους περιορισμούς στον αριθμό των συμμετεχόντων), και την έξοδο για σωματική άσκηση ή βόλτα με το κατοικίδιο. Το πρόστιμο για τους παραβάτες ορίστηκε στα 150 ευρώ.[ii]
Η συνεχιζόμενη, σε καθημερινή μάλιστα βάση, επέκταση δρακόντειων και αυταρχικών μέτρων, δεν δείχνει απλά την αποφασιστικότητα του κράτους για εντονότερο έλεγχο πάνω στην κοινωνική ζωή, αλλά επιπλέον αποκαλύπτει ότι το ίδιο το κράτος επιχειρεί να τροφοδοτήσει μια πανδημία πανικού μεταξύ των πολιτών. Μέρα με τη μέρα, μέτρο μετά το μέτρο, ο κόσμος μοιάζει να συνηθίζει αυτήν την νέα κανονικότητα και να την εκλαμβάνει σαν «αναγκαιότητα», σύμφωνα με την οποία ακόμα και το να ξηλώνονται παγκάκια από δρόμους και πλατείες φαίνεται εντελώς λογικό. Η κυβερνητική προπαγάνδα περί «ανεύθυνων πολιτών που αγνοούν την καραντίνα» έχει αποδειχθεί αρκετά (αλλά σίγουρα όχι απόλυτα) επιτυχημένη. Ακόμα και κόσμος σε περιοχές της επαρχίας, από τις πρώτες μέρες που εμφανίστηκε ο ιός στη χώρα, υποδεχόταν τους επισκέπτες από τα αστικά κέντρα με καχυποψία, αν όχι εχθρικότητα.
Με ένα ήδη κατεστραμμένο σύστημα δημόσιας υγείας από τα μνημόνια και τις περικοπές, η κυβέρνηση είναι η πρώτη που γνωρίζει πολύ καλά τον λόγο για τον οποίο θα πρέπει να φοβάται στην περίπτωση που νοσήσουν χιλιάδες άνθρωποι από τον ιό. Οι 2.000 κατεπείγουσες προσλήψεις που ανακοινώθηκαν, σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό με 2ετείς συμβάσεις, είναι ελάχιστες αν λάβει κανείς υπόψη τον μικρό αριθμό των ΜΕΘ (557 αντί των απαιτούμενων 3.500, με τις 80 να μη λειτουργούν λόγω της έλλειψης προσωπικού και το 25% αυτών να είναι μόνιμα κλειστές).[iii]
Η πρωτοβουλία της Μαρέβας Μητσοτάκη να καλέσει τον κόσμο να «ευχαριστήσει» τους γιατρούς και τις νοσοκόμες για τις προσπάθειές τους στην καταπολέμηση του ιού χειροκροτώντας από τα μπαλκόνια μια συγκεκριμένη μέρα και ώρα το απόγευμα, δυστυχώς, είχε κάποια επιτυχία και, για την ώρα τουλάχιστον, δείχνει την έκταση της παραίτησης του κόσμου μπροστά στο σλόγκαν «μένουμε σπίτι», πράγμα που συνιστά το μεγαλύτερο εμπόδιο στην προώθηση του αιτήματος για αύξηση των κρατικών δαπανών στους τομείς που αφορούν την κοινωνική αναπαραγωγή.[iv]
Έχει σημασία να επισημάνουμε ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια συντηρητική δεξιά νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση η οποία εφαρμόζει μέτρα προστατευτισμού, επαινεί τα δημόσια νοσοκομεία και το εθνικό σύστημα υγείας, απαγορεύει τις παρελάσεις (τόσο τις μαθητικές όσο και τις στρατιωτικές – αν υπάρχει κάποια διαφορά), κλείνει τις εκκλησίες και στρέφει το δήθεν αυτορρυθμιζόμενο «Αόρατο Χέρι» της αγοράς σε όποια κατεύθυνση επιθυμεί!
Το παράδοξο γεγονός ότι μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση έχει επιδοθεί ξαφνικά στον εγκωμιασμό του δημόσιου συστήματος υγείας θα έπρεπε να προκαλεί τουλάχιστον οργή· το ίδιο βέβαια υποκριτικές θα έπρεπε να θεωρηθούν και οι καταγγελτικές φωνές της αντιπολίτευσης που ως κυβέρνηση ακολούθησε την ίδια πολιτική λιτότητας.
Παρόλο που το ελληνικό κράτος βρίσκεται υπό αυξημένη επιτήρηση εδώ και δέκα χρόνια, οι θεσμοί και το Eurogroup αποφάσισαν τη Δευτέρα 16/3 να αποσύρουν τις απαιτήσεις τους για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ για φέτος. Επίσης, η κυβέρνηση υποσχέθηκε ενέσεις ρευστότητας (2 δισεκατομμυρίων) στις επιχειρήσεις που πλήττονται και ανακοίνωσε την παύση των πληρωμών χρεολυσίων όπως και των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων, καθώς και την επίταξη ιδιωτικών κλινών.[v] Ο κεντρικός σχεδιασμός στα καλύτερα του!
Όσο οι μέρες περνούν η προπαγάνδα του φόβου κερδίζει έδαφος. Ακόμα και πολιτικές ομάδες του α/α χώρου περιορίζουν τις δραστηριότητές τους, ακυρώνουν τις εκδηλώσεις τους ή φτάνουν να θεωρούν αναγκαία την καραντίνα στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας και της «(ατομικής) υπευθυνότητας».
Η απομόνωση ή η αυτοαπομόνωση που επιβάλλεται για την ώρα δεν υπόσχεται πολλά αφού η αναγκαία πρoϋπόθεση για οποιονδήποτε επιτυχημένο αγώνα είναι η συνεργασία δια ζώσης. Την ίδια στιγμή, μια στάση εσωτερικευμένης αυτοπειθαρχίας και φόβου (ακόμη και κατακραυγής για «συμπεριφορές ανευθυνότητας» όσων ακόμα μαζεύονται στον δημόσιο χώρο και στα 2-3 ανοιχτά κοινωνικά στέκια) αποδεικνύεται πολύ βολική για το κράτος και τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, όπως έδειξε η έκβαση της αντιφασιστικής διαδήλωσης στις 15 Μαρτίου στην πόλη του Ρεθύμνου: 100 άνθρωποι περικυκλώθηκαν από μπάτσους, χτυπήθηκαν και προσήχθησαν. Αναρωτιέται κανείς τι θα συμβεί αν οι εργαζόμενοι αρχίσουν να οργανώνονται γύρω από αιτήματα για πλήρη άμεσο ή κοινωνικό μισθό, λιγότερες ώρες εργασίας ή την αναγκαιότητα για ολοκληρωτικό σταμάτημά της, μεγαλύτερα επιδόματα ανεργίας, πληρωμένα ιατρικά έξοδα…
[i] Και τελικά ως τις 10 Μαΐου για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και, μέχρι στιγμής, άγνωστο μέχρι πότε για την πρωτοβάθμια και την τριτοβάθμια.
[ii] Με δημοσιεύματα και ρεπορτάζ, τα ΜΜΕ και η κυβέρνηση τόνιζαν συνεχώς ότι γινόταν κατάχρηση στην κατ’ εξαίρεση μετακίνηση και προανήγγειλαν συνεχώς περαιτέρω αυστηροποίηση των μέτρων, όπως για παράδειγμα τη θέσπιση χρονικού ορίου στις μετακινήσεις ή περιορισμό των μετακινήσεων στις δύο την ημέρα, ακόμη και κατάργηση του γραπτού εντύπου μετακίνησης. Παρόλα αυτά, τα μέτρα δεν άλλαξαν κατά πολύ παρά μόνο κατά την περίοδο του Πάσχα, όπου το πρόστιμο διπλασιάστηκε για αυτούς που θα επιχειρούσαν να φύγουν εκτός Αθήνας. Επίσης, από το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου έως τη Δευτέρα του Πάσχα υπήρξε απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων εντός του Λεκανοπεδίου με απαγορεύσεις ακόμη και των επισκέψεων σε συγγενείς και απειλές για drones και ντου σε πιλοτές και ταράτσες, για να «αποφευχθεί ο συνωστισμός». Για όλα αυτά τα εμφανώς αντισυνταγματικά μέτρα –ποιο οικιακό άσυλο και μαλακίες;– ούτε κουβέντα δεν ακούστηκε πχ. από τους δικηγορικούς συλλόγους…
[iii] Τελικά, η κίνηση που παρουσίασε το κράτος ως «αλλαγές fast track» που θα γίνονταν ως ένδειξη «ισχυρής πολιτικής βούλησης» προς την κατεύθυνση της επίλυσης τέτοιων ελλείψεων (και στα πλαίσια αλλαγών που θα γίνονταν κανονικά αλλά «σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου») ήταν, μεταξύ άλλων, η μετατροπή αιθουσών χειρουργείων σε ΜΕΘ, με τον αριθμό των κλινών τώρα να ξεπερνά τις 950 (πάλι πολύ χαμηλότερος των πραγματικών απαιτήσεων). Με την ίδια κίνηση, βέβαια, μείωσε τις δυνατότητες παροχής υπηρεσιών σε άτομα με ανάγκες νοσηλείας που δεν συνδέονται με τον ιό, λες και ξαφνικά τέτοιες ανάγκες εξανεμίστηκαν. Το προσωπικό των νοσοκομείων είχε μειωθεί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών και πλέον οι θέσεις εργασίας είναι μόλις 45.000. Σύμφωνα με στοιχεία του 2018, καταγράφεται κατά 42% μικρότερος αριθμός απασχολούμενων στην υγεία (ανά 100.000 κατοίκους) σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Οι δαπάνες για τη δημόσια υγεία κυμαίνονται στο μόλις 8% του ΑΕΠ, έναντι 10% στην ΕΕ28, ενώ πρέπει να ληφθεί ταυτόχρονα υπόψη η μείωση κατά 30% του ΑΕΠ την προηγούμενη δεκαετία σε σύγκριση με το 2009, όταν συζητάμε για ποσοστά επί του ΑΕΠ)
[iv] Ενδεικτική ήταν η πρόταση της ΠΚΣ Ιατρικής Πατρών για εθελοντική εργασία φοιτητών ιατρικής, για να στηριχθεί «έμπρακτα ο καθημερινός αγώνας των υγειονομικών».
[v] Η περίφημη «επίταξη» δεν συνέβη ποτέ. Ακόμη όμως και εάν οι συνθήκες την επέβαλαν, μετά τη συμφωνία κυβέρνησης-επιχειρηματιών στο χώρο της Υγείας, το ύψος της αποζημίωσης που θα δινόταν από τον ΕΟΠΥΥ θα διπλασιαζόταν, αφού για κάθε νοσηλεία κρούσματος κοροναϊού σε κρεβάτι ΜΕΘ σε ιδιωτική κλινική, ο ΕΟΠΥΥ έδινε στον ιδιοκτήτη της κλινικής αποζημίωση 1.600 ευρώ τη μέρα αντί για 800 ευρώ που ίσχυε μέχρι τότε. Επίσης, η εξαιρετικά επιλεκτική (κοινώς, με το σταγονόμετρο) πολιτική παροχής δωρεάν τεστ ανίχνευσης του ιού οδήγησε πολλούς (συμπτωματικούς και μη) στις ιδιωτικές κλινικές, όπου τα τεστ αυτά κοστολογούνταν από 150-300 ευρώ (παρότι οι αναλύσεις γίνονταν σε κρατικά εργαστήρια).
Η συνέχεια του κειμένου εδώ